Ad

iklim etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
iklim etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

İklim Krizi Çağında Bitkisel Kozmetik ve Doğal Yaşamın Önemi

Hiç yorum yok 0

Çocukların sağlığı için doğaya dönmenin tam zamanı.

İklim değişikliği artık sadece çevresel bir tehdit değil; tüm dünyada çocukların sağlığını tehdit eden, çok boyutlu bir halk sağlığı krizidir. Aşırı hava olayları, artan sıcaklıklar, hava kirliliği ve kimyasal yoğunluklu yaşam biçimleri özellikle çocukların gelişimsel, fizyolojik ve bağışıklık temelli kırılganlıklarını daha da artırmaktadır.

Pediatristlerin, hekimlerin ve karar vericilerin iklim krizine karşı çocuk sağlığını korumaya yönelik acil müdahaleleri ne kadar önemliyse, bireylerin günlük yaşamda benimsediği bakım alışkanlıkları da bir o kadar önemlidir. İşte bu noktada bitkisel kozmetik ürünleri ve doğal yaşam pratikleri, sağlığımızı ve çevreyi korumada önemli bir savunma hattı oluşturur.

Kimyasal Maruziyetin Çocuk Sağlığına Etkisi

İklim değişikliğiyle birlikte çevresel toksinlere maruz kalma oranı artarken, ev içi hava kirliliği de alarm verici boyutlara ulaşmıştır. Orman yangınları sonrası kapalı alanlarda artan küf sporları, deterjan kalıntıları, sentetik kozmetikler ve uçucu organik bileşenler; çocuklarda alerjik hastalıkları ve astımı tetiklemektedir.

Bitkisel içerikli temizlik ve bakım ürünleri, bu kimyasal yükü azaltmak için önemli bir alternatif sunar. Cilt bariyerleri henüz gelişmemiş bebeklerde ve çocuklarda, sentetik kozmetikler yerine doğal içerikli ürünlerin kullanılması, hem cilt sağlığını destekler hem de sistemik alerjen yükünü düşürür.

Doğal Cilt Bariyeri Koruyucular: Bitkisel Yağlar ve Ekstraktlar

Atopik dermatit ve egzama gibi cilt rahatsızlıklarında artış yaşandığı bu dönemde, soğuk sıkım bitkisel yağlar (örneğin hodan, çörek otu, lavanta, iğde çekirdeği, kuşburnu çekirdeği gibi) doğal koruyucular olarak öne çıkmaktadır. Bu yağlar, cildin nem dengesini düzenlerken iltihap önleyici ve mikrobiyal dengeleyici etkiler sunar.

Doğal ürünler yalnızca ciltte değil, ruhsal dengede de etkilidir. Aromaterapik yağlar, çocukların uyku düzenine, anksiyete düzeylerine ve travma sonrası rahatlamalarına destek olabilir. Bu, özellikle afetler sonrası psikolojik iyileşme süreçlerinde tamamlayıcı bir destek olabilir.

Soluduğumuz Havanın İçeriği: Uçucu Kimyasallar mı, Bitki Esansları mı?

Sıcaklıkla birlikte artan buharlaşma oranları, evlerde kullanılan deterjan, parfüm ve dezenfektan gibi ürünlerdeki kimyasalların solunmasını kolaylaştırmaktadır. Bu durum, çocukların akciğerlerinde tahriş ve hassasiyete neden olur.

Oysa doğadan ilham alan aromaterapi ürünleri – özellikle organik lavanta, biberiye, çam iğnesi, kekik yağı gibi uçucu yağlar – hem temiz hava hissi yaratır hem de bağışıklığı destekleyici, rahatlatıcı özellikler taşır. Doğru doz ve güvenli uygulama ile bu ürünler ev ortamında sağlıklı bir mikroklima oluşturabilir.

Toprakla Bağ Kurmak, Bağışıklığı Güçlendirmek

Bitkisel ürünler yalnızca dıştan değil, içsel bir dönüşümün de habercisidir. Doğal yaşamı benimsemek; toprağa basmak, doğal ürünleri tanımak ve doğayla uyum içinde yaşamak çocukların bağışıklık sistemini güçlendirir. Araştırmalar, doğaya yakın büyüyen çocukların otoimmün hastalıklara karşı daha dirençli olduğunu göstermektedir.

Aynı zamanda mevsiminde toplanmış bitkilerle yapılan bitki çayları, tentürler, şifalı yağlar; çocuklarda mevsimsel geçişlerde hastalıklara karşı destekleyici olarak kullanılabilir. Elbette bu ürünlerin güvenli, doğru hazırlanmış ve etik üretim süreçlerinden geçmiş olması hayati öneme sahiptir.

Doğal Yaşam Ürünleri ile Karbonsuz Geleceğe Katkı

Bitkisel kozmetik ürünleri, yalnızca kullanıcı sağlığına değil, aynı zamanda üretim biçimleriyle de doğayı korur. Sentetik içeriklerin üretimi sırasında yüksek miktarda enerji, su ve fosil yakıt tüketilirken, yerel kaynaklı, düşük karbon ayak izine sahip bitkisel ürünler çevresel dengeye katkı sunar.

Besle Şifa- Bitkisel Kozmetik ve Doğal Yaşam firması olarak iklim değişikliğine karşı toplumsal dirençliliği çok önemsiyoruz. Kadınların bu konuda bilinçlenmesi yanında, kadın haklarına duyarlı bir firma olma konusunda ilkelerimizi önemsiyoruz.

Ambalaj atıklarının azaltılması, geri dönüştürülebilir malzemeler kullanılması, yerel üreticiden doğrudan temin gibi yaklaşımlar, aynı zamanda tüketici olarak iklim adaletine katkımızı artırır.

SONUÇ: Sağlıklı Bir Gelecek İçin Doğaya Yönel

İklim krizi çocuklarımızı doğrudan tehdit ediyor. Onların sağlığını korumak yalnızca hastanelerde değil, evde kullandığımız ürünlerde, alışkanlıklarımızda ve doğayla kurduğumuz ilişkide de başlıyor. Bitkisel kozmetik ve doğal yaşam ürünleri, bu kriz karşısında sadece bir alternatif değil; aynı zamanda sürdürülebilir, etik ve sağlığa dost bir yaşam biçiminin temel taşıdır.

Bugün attığımız küçük adımlar, çocuklarımızın yarın sağlıklı bir dünyada yaşamasına katkı sunar.

Besler Şifa gibi doğaya saygılı üreticilerin öncülüğünde, geleceğe şifa taşımak elimizde.

........................................................

Genç Lokman Hekimler whatsapp grubuna dahil olarak Besler Şifa için daha güncel kalabilirsiniz. Buyrun gruba Tıklayınız
Ankara 'da Besler Şifa olarak 50 den fazla Bitkisel Kozmetik ve Doğal Yaşam Ürünlerimiz ile hizmet ediyoruz. Sosyal sorumluluk çalışmaları kapsamında aromaterapi, fitoterapi ve doğal yaşam konularında ücretsiz eğitimler ve atalık tohum takas etkinlikleri yapıyoruz. Bitkisel kozmetik, aromaterapi ve kişisel bakım ürünleri, şifalı krem ve aromatik yağlar için bizi takip edebilirsiniz.

Besler Şifa, Bitkisel Kozmetik ve Doğal Yaşam Ürünlerini;
Üretici ve tüketici dostu mağaza: https://good4trust.org/beslersifa
aZall.com mağazamız: https://www.azall.com/besler-sifa/

Ürün, hizmet ve projelerimizle...

Şifanız daim olsun. 


İklim Değişikliğine Karşı Halk Takvimi

Hiç yorum yok 0

 Halk Takvimi: Doğayla İç İçe Yaşayan Kültürün Zaman Rehberi

Anadolu’nun geniş coğrafyasında yüzyıllardır kullanılan halk takvimi, insanların doğayla uyum içinde yaşamalarının en belirgin örneklerinden biridir. Modern dünyada yıl dört mevsime ayrılarak anlatılsa da, bu sınıflandırma çoğunlukla astronomik verilere dayanır ve Türkiye gibi iklim çeşitliliği gösteren ülkeler için her zaman geçerli değildir. Özellikle sıcak ve kurak bölgelerde yaprak dökümü, kar yağışı, ilkbahar patlaması gibi doğa olayları her zaman belirlenen mevsimlerde yaşanmaz.

Bu sebeple Osmanlı döneminde yıl, dört değil iki mevsime ayrılmıştır: Kasım Günleri (Kış) ve Hızır Günleri (Yaz). Bu yaklaşım, Anadolu’nun doğal döngüsünü daha gerçekçi bir şekilde yansıtır. Kasım günleri 8 Kasım’da başlayarak 6 Mayıs’a kadar sürer ve soğuk dönemi temsil eder. Hızır günleri ise 6 Mayıs’tan 8 Kasım’a kadar devam eder ve sıcak dönemi ifade eder. Bu tür geleneksel bilgiler, uzun yıllar boyunca gözlem ve deneyimle şekillenmiş olup, halkın yaşam tarzına, tarım faaliyetlerine ve gündelik planlamalarına yön vermiştir.

Günümüzde gelişmiş hava tahmin sistemleri ve teknolojik imkanlar bu bilgilerin kullanımını azaltmış olsa da, halk takvimi kültürel bir miras olarak büyük önem taşımaktadır. Bu değerli bilgilerin kayıt altına alınması, gelecek kuşaklara aktarılması ve özellikle eğitim süreçlerinde otantik öğrenme yöntemleriyle öğrencilere tanıtılması gerekir. Yaşlı kuşakların bilgi birikimi, sınıflara taşınarak gençlerle paylaşılmalı, böylece kültür kuşaktan kuşağa yaşatılmalıdır.

İklim ve Doğa Atasözleri: Anlatının İçinde Bilgelik

Türk atasözleri, doğa olaylarına dair halkın gözlemlerini ve yaşam deneyimlerini derin bir bilgelikle yansıtır. Bu sözler yalnızca geçmişin yaşam tarzını değil, doğaya duyulan saygıyı ve iklimle kurulan bağı da ortaya koyar. Aşağıda yer alan bazı atasözleri, bu kadim doğa bilgisinin ve sezginin izlerini taşır:

  • Kar yılı var yılı.

  • Yağmur yağsın da varsın kerpiççi ağlasın.

  • Lodosun gözü yaşlı olur.

  • Sabah yağarsa yola çık, ikindi yağarsa yuvana dön.

  • Orman, yağmurun yularıdır.

  • Ağaçlı obayı sel almaz.

  • Ağaçsız köy toz görünür.

  • Damlaya damlaya göl olur, damlamazsa çöl olur.

  • Su damlası altın tanesi.

  • Kış havasına bakıp yola çıkma, yaz havasına bakıp yolundan kalma.

  • Gök gürlemeyince yer gülmez.

  • Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.

  • Karıncadan ibret al, yazdan kışı karşıla.

  • Yazın başı pişenin, kışın aşı pişer.

  • Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.

Bu atasözleri, Türk kültürünün doğaya bakışını, mevsimlere göre şekillenen yaşamını ve insanın doğayla kurduğu bağın derinliğini açıkça gösterir. Halk takvimi ve atasözleri birlikte değerlendirildiğinde, doğanın bilgeliğinin nasıl kültüre işlendiğini görmek mümkündür. Bu değerlerin korunması, sadece geçmişi anlamak değil, geleceği de daha bilinçli ve sürdürülebilir biçimde kurmak için gereklidir.


........................................................

Genç Lokman Hekimler whatsapp grubuna dahil olarak Besler Şifa için daha güncel kalabilirsiniz. Buyrun gruba Tıklayınız
Ankara 'da Besler Şifa olarak 50 den fazla Bitkisel Kozmetik ve Doğal Yaşam Ürünlerimiz ile hizmet ediyoruz. Sosyal sorumluluk çalışmaları kapsamında aromaterapi, fitoterapi ve doğal yaşam konularında ücretsiz eğitimler ve atalık tohum takas etkinlikleri yapıyoruz. Bitkisel kozmetik, aromaterapi ve kişisel bakım ürünleri, şifalı krem ve aromatik yağlar için bizi takip edebilirsiniz.

Besler Şifa, Bitkisel Kozmetik ve Doğal Yaşam Ürünlerini;
Üretici ve tüketici dostu mağaza: https://good4trust.org/beslersifa
aZall.com mağazamız: https://www.azall.com/besler-sifa/

Ürün, hizmet ve projelerimizle...

Şifanız daim olsun. 

Kooperatifler, Müşterekler ve İklim Krizi: Alternatif Bir Gelecek Mümkün mü?

Hiç yorum yok 0

Yazan: Nihat Nuyan | Konuk: Doç. Dr. Alexandre Guttmann

ICD Business School, Fransa

Kapitalist piyasa düzeni ile devlet politikalarının gölgesinde, üçüncü bir ekonomik ve toplumsal model olarak kooperatifler, günümüzün en yakıcı sorunları karşısında güçlü bir alternatif sunabilir mi?

Fransa'da ICD Business School’da kooperatifler ve müşterekler üzerine çalışan akademisyen Doç. Dr. Alexandre Guttmann, bu soruya umut verici bir yanıt veriyor. Guttmann'a göre kooperatifler yalnızca birer ekonomik yapı değil; aynı zamanda tarihsel birer toplumsal dayanışma ve dönüşüm aracı.

Sanayi Devrimi’nden İklim Krizine: Kooperatiflerin Yolculuğu

Kooperatiflerin tarihi, işçilerin kötü çalışma ve yaşam koşullarına karşı geliştirdikleri kolektif direnişe dayanır. Guttmann, bu süreci Karl Polanyi’nin "çifte hareket" teorisiyle açıklar: Kapitalizmin yarattığı yıkıma karşı toplumun verdiği tepki.

Bugün kooperatifler, yalnızca gelir eşitsizliğine değil, iklim değişikliği gibi küresel sorunlara karşı da bir çözüm modeli olarak öne çıkıyor. Gıda kooperatifleri gibi girişimler, kirletici sanayi modellerine karşı çevreye duyarlı üretim ve tüketim alternatifleri sunuyor.

Sosyal Dayanışma Ekonomisinde Kooperatifin Yeri

Guttmann’a göre, sosyal dayanışma ekonomisi sadece STK’lardan değil, toplumsal misyonu olan kooperatiflerden de oluşur. Kooperatifler, ekonomik faydanın ötesinde sosyal faydayı önceleyen bir yapıya sahiptir.

Ancak teknoloji hızla dönüşürken, bu alanın da yeniden düşünülmesi gerekiyor. Örneğin, Airbnb ve Uber gibi dev dijital platformların karşısında, Fairbnb gibi kooperatif yapılar kullanıcıları sömürmeden sürdürülebilir bir model sunuyor.

Peki, Gerçekten Özerk Olabilirler mi?

Kooperatiflerin başarısı, sadece iç örgütlenmelerine değil; aynı zamanda devlet desteği, yerel yönetimlerle işbirliği ve ortaklarının kolektif mücadelesine bağlı. Fransa örneğinde olduğu gibi yasal güvenceye sahip olmak, özerklik için bir temel oluşturuyor.

Ancak Guttmann, bu özerkliğin sürdürülebilir olması için kooperatiflerin müştereklerle güçlü bir ilişki kurması gerektiğini vurguluyor. Ortak kaynakların birlikte korunması, hem kooperatiflerin hem de toplulukların uzun vadeli direncini artırabilir.

Sonuç: Alternatif Bir Ekonomi Mümkün

Kooperatifler, dijital kapitalizmin baskısına karşı hala yeterince güçlü değil. Ancak müşterek temelli, katılımcı ve çevre dostu bir kooperatifçilik anlayışıyla bu durum değişebilir. Guttmann’a göre: “Kooperatifler müşterek yönetim topluluğunun bir parçası haline gelirse, her biri diğerini korur ve bu bağ, iklim değişikliğine karşı hayati bir direnç oluşturur.”

Sizce kooperatifler bugünün ekonomik ve ekolojik krizlerine yanıt verebilir mi? Yorumlarınızı bekliyoruz. 🌱
📌 Takipte kalın, sosyal dayanışma ve adil ekonomi üzerine yeni içerikler çok yakında!


.............................................................
Besler Şifa, Bitkisel Kozmetik ve Doğal Yaşam Ürünlerini;
Bitkisel kozmetik, aromaterapi ve kişisel bakım ürünleri, şifalı krem ve aromatik yağlar için bizi takip edebilirsiniz. Tüm ürünlerimiz doğal, bitkisel, helal ve Sağlık Bakanlığı (ÜTS) onaylıdır.

Şifanız daim olsun. 

Anadolunun İklim Bilgeliği

Hiç yorum yok 0

Bu yazı Açık Beyin okuyucuları için Güneşin Aydemir tarafından yazılmıştır ve aynen aktarılmıştır.

Anadolu insanları; ayva çiçeklerine bakarak kışın çetin geçeceğini, karıncaların hareketlerinden yağmurun haberini, dere sularının seslerini dinleyerek yazın kurak ya da sulak olacağını tahmin edebilmişlerdi.

Anadolu’da doğayı okumak ve iklim olaylarına ilişkin gelecekle ilgili tahminlerde bulunmak, yüzlerce belki de binlerce yıllık bir gözlem birikimi ile gerçekleşir. Doğa ile iç içe yaşayan Anadolu insanları, doğanın işaretlerini fark etmiş, gelecekle olan olaylarla bağlarını görebilmiş ve halk takvimlerini oluşturabilmişlerdir. Ayva çiçeklerine bakarak kışın çetin geçeceğini, karıncaların hareketlerinden yağmurun haberini, dere sularının seslerini dinleyerek yazın kurak veya sulak olacağını, denizdeki kayalıklara çarpan dalgaların köpük miktarından patlayacak olan fırtınanın şiddetini tahmin edebilmişler, bu tahminlerle doğaya bağlı üretim ve hasat işlerini planlayabilmişlerdir.

Ay’ın Dünya çevresindeki hareketi ile yeryüzündeki su kütlesi üzerinde oluşan med cezir hareketinin toprakla ve bitkilerle olan ilişkisini görebilmiş, ayın durumuna göre planladığı ekim dikim, odun üretimi, hatta ev yapımı gibi işlerini düzenlemişlerdir.

“Mart Kapıdan Baktırır, Kazma Kürek Yaktırır”
Sadece Anadolu kültüründe değil, pek çok kırsal kültürde de benzerlerine rastladığımız bu örüntü okuma sanatının, dilimize atasözleri ve deyişler şeklinde yansıdığını da görürüz: “mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır”, “korkma martın kışından, kork aprilin beşinden, öküzü ayırır eşinden”, “akşam bulutu kızarırsa havayı hoş bil, sabah bulutu kızarırsa sırtını yaş bil”, “yaz kırağısı çorağa, güz kırağısı kurağa delalettir”, “güzün ekilen tohum dört el atılır, üçü biter, biri çürür; yazın ekilen tohum, üç el atılır, biri çürür, ikisi biter” gibi deyiş ve atasözleri bize iklim olayları ile doğadaki işaretlerin birbirine bağlı olduğunu, gelecekte olacak bir olayın emarelerini, iyi gözlemci olduğumuz takdirde bugünden görebileceğimizi anlatır.

Doğanın değişmeyen döngüsel sabitlerini okuyabilme zannettiğimizden daha çok hayati önem taşır. Bu tür okumalar bugünlerde kehanet ya da hurafe gibi görünse de doğanın döngüsel düzenlerini okuyabilme üretimin planlanması, iklim değişikliği, ekosistem çöküşü ve bunlardan kaynaklı açlık, kuraklık gibi küresel krizlerle başa çıkmada büyük önem taşımakta.

Saatli Maarif Takvimi’ni Bilenler El Kaldırsın!
Pek çoğumuzun yaygın olarak bildiği ve kullandığı Saatli Maarif Takvimi bu bilgilerle doludur. Aynı takvimde bulunan Fırtına Takvimi, her yıl hemen hemen aynı zamanlarda gerçekleşen önemli rüzgar ve fırtınaların, yağmurların bir dökümünü vermektedir. Bu takvim halen pek çok denizci tarafından kullanılmakta, isabetli olduğu da ifade edilmektedir.

Halk Meteorolojisi Genelleştirilebilir Mi?
Vakitlerinin çoğunu doğada geçirdikleri ve yaşamlarını doğal sınırlarda, doğanın koşulları ile barış içinde yürütmek zorunda oldukları için bu bilgileri en çok çobanlar derlemiştir. Bu nedenle halk takvimine bazı kaynaklarda çoban takvimi denildiği de görülür.

Bununla birlikte, halk meteorolojisi bilimini oluşturan gözlem ve tahminlerin büyük çoğunluğunun “yerel” nitelikte olduğunu belirtelim. Aralarında genel nitelikte gözlemler olsa da çoğunluğu o bölgede yaşayan insanların gözlemlerinden ve genellemelerinden oluşmaktadır. Ancak iklime dair verilerin devşirildiği mekanlar, zamanlar ve yöntemlerde; kısacası veri kaynaklarında benzerlikler vardır. Örneğin, bölgedeki derelerin akış hızı, bölge bitkilerinin türleri ve çeşitliliği, güneş ve ayın hareketlerinden oluşan gündönümleri, ekinokslar, nevruz, Hıdrellez gibi özel günler gibi.

Elbette bu bilgilerin derlenmesi için kişinin vaktinin çoğunu doğada geçirmesi gerekir. Vakitlerinin çoğunu doğada geçirdikleri ve yaşamlarını doğal sınırlarda, doğanın koşulları ile barış içinde yürütmek zorunda oldukları için bu bilgileri en çok çobanlar derlemiştir. Bu nedenle halk takvimine bazı kaynaklarda çoban takvimi denildiği de görülür. Çobanların veya çiftçilerin derlediği bu bilgiler geçerli bir bilimsel çerçeveye uymadığından bilimsel kabul edilmez. Bu nedenle de bilimsel takvimden, örneğin meteorolojinin takviminden farklı olduğu belli olsun diye “kara düzen takvimi” dedikleri de görülmektedir.

Havayı Koklayan Adam: Salih Amca
Salih Amca ve ona el veren büyük amcası bir yılın içinde bazı zamanların daha büyük bir düzenin küçük bir nüshasını sakladığını fark etmişlerdi. “Ağustos’un yarısı yaz, yarısı kış” özlü sözü boşuna olmasa gerek.

Yıllar önce köylerde halk takvimine dair bu kara düzen bilgilerini araştırmaktaydım. Fethiye’nin Yanıklar Köyü’nde yaşayan, çocukluk ve gençliğini Toroslar’ın Dont Yaylası’nda yörük olarak geçiren Salih Amca ile o yıllarda tanıştım.

Salih Amca, her yıl Ağustos ayının 14’ünde başlayan ve 12 gün süren bir hava gözlemi yapıyor ve bu 12 günden devşirdiği bilgilerle bir yıllık hava tahmininde bulunuyordu. Salih Amca’nın yaptığı gözleme göre her bir gün bir aya, her günün ilk yarısı temsil ettiği ayın ilk 15 gününe işaret ediyordu. Salih Amca, yıl içinde hava olayları açısından en hareketli aylardan biri olan Ağustos’u seçmişti bu bilgileri toplamak için. Daha doğru bir deyişle Salih Amca ve ona el veren büyük amcası bir yılın içinde bazı zamanların daha büyük bir düzenin küçük bir nüshasını sakladığını fark etmişlerdi. “Ağustos’un yarısı yaz, yarısı kış” özlü sözü boşuna olmasa gerek.

Daha sonraları, büyük oranda tutarlılık taşıyan benzer bir yöntemin Kuzey’de Batı Karadeniz’de mart ayında kullanıldığını öğrendim.

Bir Yoğurt Hikayesi: Himmet Amca
“Hıdrellez’e kadar toprak hastadır, dokunulmaz”

Himmet Amca ve ailesi, Kütahya’nın Tavşanlı ilçesinde bir dağ mezrasında yaşıyorlar. Karakeçili yörüklerine mensup bu aile yaklaşık 100 yıl önce yerleşik bir düzene geçmişler. Koyunculuk ve doğadan yaban toplama ile geçimlerini sağlıyorlar. Benim Himmet Amca ile karşılaşmam onun Hıdrellez sabahı yapraklar üzerinden topladığı çiğ ile yaptığı yoğurt mayası damızlığı sebebiyle oldu.

Himmet Amca bana, yoğurt mayasının bir yıl içinde kullanıla kullanıla verimini yitirdiğini, yenilemek gerektiğini, yeni mayanın ilkine de “damızlık” dendiğini anlattı. Damızlık, sütü ilk defa mayalayacak olan mayanın özüydü. Mayanın kendisi değildi. Himmet Amca’ya göre yoğurt damızlığının kaynağı doğaydı ve sadece Hıdrellez sabahı (5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gecenin sabahı), gün doğmadan, sabah namazı saatinde çiçeklerin, otların üzerindeki çiğin toplanması ile yapılırdı. Nitekim Hıdrellez sabahı, ben de oradaydım ve hep birlikte sabah namazı vakti kalktık, dualar ettik, Himmet Amca’nın hanımı Arzu Teyze, elindeki kaşıkla otların üzerindeki çiğlerini topladı ve koyunlardan sağdığı ılık süte maya yaptı. Bu karışım, bütün bir yıl kullanacakları mayanın özü olacaktı.

Himmet Amca’ya göre Hıdrellez’de doğaya “bir şey” oluyordu. Hıdrellez’e kadar ormandan dal kesmek, toprağa tohum ekmek, aşılama yapmak ve daha pek çok iş hayırlı olmazdı, zararlı olurdu. “Hıdrellez’e kadar toprak hastadır, dokunulmaz” diyen Himmet Amca, bu durumu bir nevi kadınların adet dönemine benzettiğini de belirtti. Ona göre, Hıdrellez günü olan “bir şey” ile doğa başka bir faza geçmekte, canlanmakta, üretime hazır hale gelmektedir.

Hıdrellez’in sadece ateş yakılıp üzerinden atlanan, gül ağacına dilekler bağlanan, seher vakti denizde veya akan suda yıkanılan bir gün olmadığını, aslında doğanın uyanışı dolayısıyla da kırsalda yaşayan insanların üretimiyle yakından bağlantılı önemli bir gün olduğunu; bu mühim günü kaçırmanın insan için, bütün bir yılı yoğurtsuz geçirmek demek olduğunu anlıyoruz.

Başmakçı’nın Rüzgarları
Afyon Başmakçı’da yaşayan bir çiftçi dostumdan yıllar önce öğrendiğim şu bilgiler önemlidir. O da bu bilgileri bir koyun çobanından öğrendiğini söylemişti.

Bahar ve yaz dönemlerinde Ay yeniyken (batıda iken) ve ilk dördünün ilk yarısındayken yağış olur. Kış dönemlerinde ise bu yağışlar dolunaya yakın ilkdördünün ikinci yarısında yarımaydan sonra gerçekleşir.
Yağışlar rüzgardan sonra olur, onlara yağmur rüzgarı denir.
“Kabayel” baharda güneydoğudan eser. Başmakçı’da toprağı kabarttığı için yerel adı Kabayeldir ya da Kocaçay’ın yönünden geldiği için “dereyel”dir. Sıcak ve nemlidir. Bu yel, bitkileri, toprağı, tomurcukları uyandırır. Nemlidir, çünkü bahar, kara değip gelir. Karı birden eritir. Bu yüzden “kaba yele kar mı dayanır?” denir.
“Aşağıyel” her dönem güneybatıdan eser. Yerel dilde Acıgöl tarafından geldiği için “Gölyeli” de denir. Sıcak eser. Yeni çiçek oluşumunu sağlar. Oluşmuş çiçekleri de meyveye dönüştürür.
Tam kuzeyden esen yelin adı “Yıldız”. Buna “poyraz” ya da “hoyraz” da denir. Soğuk eser ve bütün bitkilerin ve toprağın bünyesindeki suyu çeker, birden kurutur. Çiçekleri döktürür. Bu dönemde yakında sulama yapılmışsa bile poyrazdan hemen sonra sulama tekrarlanırsa verim kaybı azalır.
“Esas poyraz” kuzeydoğudan eser. Bu rüzgarın yerel adı “domuz çömelten”. Hayvanların en güçlüsü, en yağlısı bile bu rüzgarın soğuğu karşısında çömelir.
“Işıklı poyraz” kuzeybatıdan eser. Buna “Homa yeli” de denir. Işıklı denmesinin nedeni Işıklı Gölü tarafından esmesi, Homa denmesinin nedeni bu yönde bu isimde bir yer bulunmasıdır. Soğuk ve şiddetli bir rüzgardır. Işıklı poyraz genelde kışın eser, toprağı soğutur, buz tutturur, kilitler.
Bu bilgileri sığır çobanı bilmez, koyun çobanı bilir. Çünkü sığır çobanı sadece gündüzleri ovadadır. Ama koyun çobanı gece gündüz ovada kalır.

Çoban Takvimi ve İnsan Olmak
Doğaya duyulan saygı ve sevgi, doğadaki canlı cansız her şeyin, her varlığın birbirine bağlı olduğunu kavramımıza, bizden büyük bir gücün varlığını idrak etmemize olanak tanır.

Bu bilginin tezahürünü sadece üretim ve hasat planlamasında değil, atasözleri, yağmur ve güneş duası gibi ritüellerde, nevruz, hıdrellez gibi halk bayramlarında görüyoruz. Kültürümüzü oluşturan öğelerin doğa ile olan doğrudan bağı ve onları okuyabilme yeteneğimiz ölçüsünde bize verilen yaşamı kavrar ve insan olmanın gereklerini yerine getirebiliriz.

Sarıkeçililer’den Cemal Amca, güttükleri keçi sürüsünün, onları çeken develerin önemini şu sözlerle anlatıyor: “Bu hayvanların günahı yok, Bu hayvanlar nereden geçerse orada yağmur yağar. Abaz Dağı’na geldik Çumra’nın, kırkı çıkmamış (kırk gündür yağmur yağmamış), biz geldik, bir yağmur bir güzellik, oh!.Bulutlar, yağmurlar, sular bu hayvanları özlüyor. Bunların günahı yok. Deve tükendi, bereket tükendi. Yağmur da kalmadı. Doğa da kalmadı. Deve bir ilimdir, deve bir hamayilidir. Keçi seslerini, oğlak seslerini, kuzu seslerini, koyun seslerini, yağmurlar bulutlar onları özleyip onların sadakasını veriyor…” diyor.

Doğaya duyulan bu saygı ve sevgi, doğadaki canlı cansız her şeyin, her varlığın birbirine bağlı olduğunu kavramımıza, bizden büyük bir gücün varlığını idrak etmemize olanak tanır. Bu saygı ile bakarız, bu saygı ile üretir ve hasatlarımızı paylaşırız.







Kaydol: Kayıtlar (Atom)
© beslersifa.com | Her hakkı sağlıklıdır.
Coded by @suleymancetinx | ile yapılmıştır.