Türkiye’nin Bitkisel Droglar ve Ekoturizm Potansiyeli: Güdül Örneği

Dünyada bitkisel drogların ticaret merkezleri arasında Almanya (Hamburg), ABD (New York) ve Hong Kong öne çıkmaktadır (Lange, 2006). Türkiye ise coğrafi konumu, iklimi, bitki çeşitliliği ve tarımsal potansiyeli sayesinde tıbbi ve aromatik bitkiler ticaretinde önemli bir rol oynamaktadır. Ülkemiz, geniş yüzölçümü ve zengin bitki örtüsü ile bu alanda dikkat çeken ülkelerden biridir.

Doğadan Toplama ve Tıbbi Aromatik Bitkiler

Türkiye’de doğadan toplanan bitkiler, Orman Kanunu çerçevesinde iki şekilde satılmaktadır:

Muhammen Bedelle Satış: Reçine, sığla yağı, çıra-çıralı çam kökü ve şimşir gibi özel üretim gerektiren ürünler muhammen bedelle satışa sunulur. Bu ürünler üretim öncesi satılır ve alıcılar tarafından üretilir.
Tarife Bedelli Satış: Üretim programında bulunmayan ve özel teknik gerektirmeyen ürünler, tarife bedelli satışa sunulur. Bu kapsamda defne, kekik, çiçek soğanları, sumak, ıhlamur ve harnup gibi odun dışı orman ürünleri yer alır.

Ülkemizde, doğadan toplanarak iç ve dış ticareti yapılan 347 tür bitki bulunmaktadır (Özhatay ve Koyuncu, 1998). Türkiye, özellikle kekik ve defne üretiminde dünyanın en büyük üreticilerinden biridir.

Organik Tıbbi ve Aromatik Bitkiler

2008 yılı itibarıyla, Türkiye’de organik olarak üretilen tıbbi ve aromatik bitkiler arasında kekik (1.682,41 ton), rezene (1.243,39 ton) ve biberiye (500,67 ton) öne çıkmaktadır. Antalya, Aydın, Çanakkale, İzmir, Kütahya, Mersin, Muğla ve Yalova illeri bitki çeşitliliği açısından ilk sıralarda yer alırken, Adana biberiye; Antalya, Aydın ve İzmir kekik; Afyon anason ve kimyon; Denizli kapari; Isparta gül, lavanta ve kekik; Manisa kapari; Muğla adaçayı ve Bartın defne üretiminde öne çıkmaktadır (Anonim, 2016).

Türkiye’de, tıbbi ve aromatik bitkiler konusunda eğitim, araştırma ve üretim alanlarında önemli destinasyonlar mevcuttur. Isparta MAREM, Balıkesir BAÇEM, Ankara Tarım Kampüs ve Yalova Hersek gibi kurumlar, bitki çeşitliliği ve üretim konularında önemli çalışmalara imza atmaktadır.

Ekoturizm ve Sürdürülebilir Üretim

Covid-19 pandemisi, kuraklık, sel ve yangınlar gibi çevresel felaketler ve artan maliyetler, doğal yaşam üreticilerinin önemini vurgulamaktadır. Bu bağlamda, ekoturizm ve permakültür gibi sürdürülebilir tarım yöntemleri dikkat çekmektedir. Lavanta bahçeleri ve şifalı bitkilerin yetiştirildiği agroekoloji tesisleri, bu süreçte önemli bir rol oynamaktadır.

Güdül Ekoturizm Projesi

Güdül, ekoturizmi destekleyen yönleriyle öne çıkan bir bölgedir. Ankara’daki Sakinşehir Güdül yolunda harnup, üvez gibi şifalı bitkiler ve lavanta bahçeleri gibi destinasyonlar bulunmaktadır. Orman Genel Müdürlüğü tarafından altyapı çalışmaları yapılacak olan Güdül Ekoturizm Projesi, bu bölgenin ekoturizm potansiyelini artıracaktır. Tahtacıörencik köyünde ise doğal yaşam üreticilerinden ekşi maya ekmek, şırdan peynir, bitkisel çaylar, şifalı şerbetler ve otlu börek gibi lezzetlerin tanıtıldığı atölyeler ve gösterimler yapılmaktadır.

Sonuç

Türkiye’nin bitkisel droglar ve organik tıbbi aromatik bitkiler konusundaki potansiyeli, ülkemizi uluslararası ticaretin önemli oyuncularından biri yapmaktadır. Güdül ve benzeri bölgelerde sürdürülen ekoturizm ve permakültür uygulamaları, doğal yaşamın korunması ve şifalı bitkilerin tanıtılması açısından büyük önem taşımaktadır.

Kaynaklar:

Lange, D., 2006. International Trade in Medicinal and Aromatic Plants, Medicinal and Aromatic Plants, 155-170.
Anonim, 2016. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Erişim Tarihi: 25 Kasım 2022.
Özhatay, N., Koyuncu, M., 1998. Türkiye'de Doğal Bitkilerin Ticareti, XII. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı 20-22 Mayıs 1998 Özet Kitabı, Ankara.