Kentsel Çölleşmeyle Mücadelede Doğa Temelli Çözümler

Türkiye’nin birçok bölgesinde “kuraklık alarmı” çalıyor. Meteoroloji’nin 2025 yılına ait haritasına göre olağanüstü ve şiddetli kuraklık yaşanan alanların sayısı giderek artıyor. Uzmanlar bu durumun yalnızca tarımı değil; aynı zamanda içme suyu kaynaklarını, şehirlerin yaşam kalitesini ve ekosistemleri tehdit ettiğini vurguluyor. Şehirlerde hızla büyüyen betonlaşma, geçirimsiz yüzeylerin artması ve doğal su döngüsünün bozulmasıyla birlikte “kentsel çölleşme” riski artık ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Peki, geçmişte bu sorunlarla nasıl başa çıkılıyordu? Şehirlerde geçirimsiz yüzeylerin artmasıyla oluşan “kentsel çölleşme kavramı” uzun yıllardır tartıştığımız bir kavram olarak daha da önemli hale geliyor. “Kentsel Çölleşme Kavramı Ve Türkiye Açısından Değerlendirmeler” makalemizi 2014 yılında kaleme almış ve Belçika Desertland da sunmuştuk.

Yaklaşık 100 yıl öncesine kadar Anadolu’nun pek çok bölgesinde sarnıç sistemleri yaygın olarak kullanılıyordu. Yaz aylarında kuraklığa karşı geliştirilen bu sistem, yağmur sularını biriktiriyor ve yeraltı sularını besliyordu. Ancak modern şehirleşmeyle birlikte barajlar ön plana çıkarıldı, sarnıç sistemi ise unutuldu. Bugün geldiğimiz noktada, yoğun betonlaşma şehirlerin su tutma kapasitesini yok ediyor; dereler beton kanallara hapsediliyor, şehirler kendi iklimini kuraklaştırıyor. Yani doğal döngünün yerini yapay altyapılar aldıkça kentsel çölleşme derinleşiyor.

Sarnıç sistemini modern bir anlayışla yeniden hayata geçirmek ve doğa temelli çözümlerle birleştirmektir. Denize akıp giden nehirler yerine suyu yerinde tutan küçük teknik ve teknolojiler uygulamalıyız.

Yamaçlara ve yerleşim yerlerinden uzak dere içlerine betonsuz bentler yapılmalı; suyun doğal yollarla süzülerek yeraltına ulaşması sağlanmalıdır. Beton derelerden acilen vazgeçilmelidir. Eğer mevcut beton dereler kaldırılmayacaksa, geçirgen noktalarda sızdırma bölgeleri oluşturulmalı ve modern yeraltı besleme sistemleri kurulmalıdır. Sünger şehir kavramı geliştirilmelidir.

Kısacası, kadim bilgeliği modern mühendislikle buluşturmanın zamanı geldi. Doğa temelli çözümler, yalnızca bugünün kuraklık sorununu hafifletmeyecek; aynı zamanda şehirlerin çölleşmesini yavaşlatacak, su döngüsünü yeniden canlandıracak ve gelecek nesillere daha güvenli, yaşanabilir şehirler bırakacaktır.

Kentsel çölleşmeye doğa temelli çözümlerle dur demeliyiz.

Makale: https://www.academia.edu/9950985/KENTSEL_%C3%87%C3%96LLE%C5%9EME_KAVRAMI_VE_T%C3%9CRK%C4%B0YE_A%C3%87ISINDAN_DE%C4%9EERLEND%C4%B0RMELER

Bu metni Orman Y. Mühendisi Mustafa Çetin kaleme almıştır.